از رکود تا رونق در صنعت لوازم خانگی
تیرماه سال گذشته بود که سروصدای افزایش چشمگیر قیمت در صنعت لوازم خانگی به گوش رسید؛ سروصدایی که فرکانس اصلی‌اش را پس از بالا رفتن ناگهانی قیمت ارز گرفته بود و درپی این افزایش قیمت و کاهش نقدینگی تولیدکنندگان، مواد اولیه کمتری هم در اختیار تولیدکنندگان قرار گرفت، چراکه پس از اعمال تحریم‌ها موانع بسیاری مانند انتقال ارز پیش روی واردکنندگان قد علم کرد.
در نخستین روزهای التهاب بازار لوازم خانگی یعنی تابستان 97 راهی بازار اصلی لوازم خانگی واقع در سه‌راه امین‌حضور شدیم؛ مسیر قدیمی و پرآوازه‌ای که قطب اصلی فروش و عرضه لوازم خانگی در پایتخت محسوب می‌شود و نه‌تنها ساکنان تهران بلکه گاهی شهرستانی‌ها را برای به‌دست آوردن کالاهایی مطابق میل، به سمت خود می‌کشاند. البته این جلب مشتری طی چند ماه اخیر به گرمی سابق نیست و حالا اکثر فروشندگان فعال در این محل بیشتر اوقات‌شان را به زدودن غبار از ویترین‌هایشان می‌گذرانند؛ ویترین‌هایی که با انواع و اقسام لوازم خانگی از برندهای مطرح اروپایی، کره‌ای و چینی پر شده‌اند. البته برخی دیگر نیز برای ادامه فعالیت‌شان برندهای ایرانی را هم به نمایش گذاشته‌اند.
این بازار پرالتهاب که بیشتر تقاضایش را از طرف نوعروسان و برای تامین جهیزیه دریافت می‌کند، گویی هرچندماه یک‌بار شوک تازه‌ای را متحمل شده و تشعشعات آن را به مردم هم می‌رساند. نمونه آن انتشار دو خبر با دو تیتر متفاوت در فاصله زمانی یک ماهه بود. یکی از این خبرها افزایش قیمت 40 تا 100 درصدی از سوی رئیس اتحادیه لوازم خانگی و دیگری کاهش 10 درصدی آن از قول سکاندار وزارت صنعت، معدن و تجارت بود. در همان روزها هم جلسه‌ای از سوی وزارت صمت با تولیدکنندگان لوازم خانگی برگزار شد تا چهار کمیته تحت عنوان حمل و نقل، مالی، قاچاق و بازار جهت پیگیری امور مربوط به حوزه لوازم خانگی تشکیل شود و به جدیت مسائل مختلف را در این حوزه رصد کنند. همچنین قیمت لوازم خانگی، مشکلات ارزی، هزینه‌های مازاد و اضافی، هزینه مواد اولیه، مقوله نقدینگی، رکود در بازار، تسهیلات برای فعال‌سازی کارت اعتباری خرید کالای ایرانی، رکود تورمی در بازار و لزوم تدوین طرح‌هایی برای مقابله با این مساله در آینده از موضوعاتی بود که در جلسات به آنها پرداخته شده بود.
جولان سوداگران در بازار لوازم خانگی
در میان تمام چالش‌های موجود حضور دلالان نیز در بازار لوازم خانگی و گرانی آن نقش خود را ایفا می‌کند چراکه سوداگران با هدف کسب سود، لوازم خانگی را خریداری کرده و به صورت قطره‌چکانی به بازار عرضه کردند، در واقع دلالان با کنترل عرضه و تقاضا قیمت لوازم خانگی را افزایش دادند. بدین ترتیب میزان تقاضا از طرف مشتریان کاهش یافت؛ البته در صورتی که اجباری برای خرید محصولات در شرایط بحرانی نداشته باشند.
نیمه تیرماه امسال هم محمدرضا غزنوی، سخنگوی انجمن صنفی تولیدکنندگان لوازم خانگی با بیان اینکه تخمینی از میزان قاچاق لوازم خانگی وجود ندارد اعلام کرد به نظر می‌رسد قاچاق این کالا نسبت به ماه‌های پیش به مراتب بیشتر شده است. ممنوعیت کامل واردات و کاهش برندهای کره‌ای در بازار از جمله دلایل افزایش قاچاق لوازم خانگی است.
طبق اظهارات او به خبرگزاری «ایسنا»، در حالی که بازار بهتری برای تولیدکنندگان فراهم شده، شرایط تولید سخت‌تر شده و نیاز است که دولت اقدام مؤثری برای بهبود فضای صنعت لوازم خانگی انجام دهد.
او با اشاره به اینکه افزایش قیمت لوازم خانگی باعث شده واردات غیرقانونی این محصول برای قاچاقچیان صرفه اقتصادی داشته باشد، تصریح کرد: «وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال‌های گذشته اقدامات خوبی در زمینه ایجاد کد رهگیری برای کشف کالای قاچاق انجام داده که باید سرانجام آن از این وزارتخانه پیگیری شود.»
به سود فروشنده، به زیان مشتری
نکته‌ای که در این گزارش باید به آن اشاره شود پیشرفت تولیدکنندگان در تولید و عرضه محصولات‌شان است، زیرا برخی از شرکت‌های لوازم خانگی در کشور که توسط بخش خصوصی اداره می‌شوند پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای داشته‌اند، چنان‌که ایران در تولید اجاق گاز، بخاری گازی و یخچال روند رو به رشد خوبی را تجربه کرده است. از طرف دیگر تولیدکنندگان در ابتدای سال 97 مواد اولیه را با نرخ ارز ۳۸۰۰ تومانی وارد کردند اما کالاها براساس ارز گران فروخته شد و در اختیار مردم قرار گرفت! گویا نوسانات ارزی که قرار است تولید داخلی را رونق ببخشد پایش را فقط روی گلوی مردم بی‌نوا می فشارد و تولیدکنندگان به اصطلاح آینده‌نگر در آن زمان احساس خوبی از این بابت داشتند.
آینده برندهای خارجی چه می‌شود؟
آن‌طور که خبرگزاری باشگاه خبرنگاران جوان از قول یکی از مطلعان وزارت صنعت، معدن و تجارت در خردادماه امسال نوشته است: «در زمینه تأمین قطعات برای تولید محصولات جای نگرانی نیست و مذاکراتی با طرف‌های کره‌ای انجام شده است تا مشکلات پیش رو حل شود. البته یک سری افراد سودجو، در حال سیاه‌نمایی در بازار هستند و در برخی موارد شایعه‌سازی‌هایی مبنی‌بر ورشکست شدن شرکت‌های کره‌ای یا افزایش قیمت‌ها انجام می‌دهند که این موضوعات به‌طور کل تکذیب می‌شود. ضمن آنکه برای خدمات پس از فروش برندهای لوازم خانگی کره‌ای در ایران مشکلی وجود ندارد و طبق ضوابط سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان این شرکت‌ها به ارائه خدمات می‌پردازند.»
اشتغال در صنعت پرالتهاب
فریدون نصیری، رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی فلزی و آشپزخانه هم در گفت‌وگوی خود با این خبرگزاری اعلام کرده بود: «بازار لوازم خانگی آرام است اما به لحاظ افزایش یا کاهش قیمت لوازم خانگی، نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی را در این بازار داشت.»
او با اعلام این خبر که هم‌اکنون هزار و ۷۰۰ واحد صنفی مجوزدار در تهران مشغول به فعالیت هستند، گفت: «تولید کالای ایرانی در سطح کارخانه‌ها افزایش یافته و شاهد رشد 40 درصدی اشتغال، در این صنف هستیم.
آمارهای تنظیم بازاری هم حکایت از فعالیت ۱۵۶۴ واحد تولیدی با ۶۵ هزار اشتغال مستقیم در حوزه لوازم خانگی دارند. همچنین تعداد ۷۰۰ جواز جدید صادر شده که ۲۷ هزار شغل ایجاد می‌کند.»
در پایان ذکر این نکته ضروری است که اگر در گذشته توجه بیشتری به صنعت لوازم خانگی صورت می‌گرفت تکنولوژی نیز به همان میزان به کشور وارد می‌شد. این درحالی است که به واسطه همین بی‌توجهی‌ها کالاهای بی‌کیفیت با اسم تولید وارد بازار ایران شدند و عقب‌ماندگی در این صنعت را به ارمغان آوردند و حالا صنعت لوازم خانگی پس از گذشت چند دهه فعالیت در کشور بیشتر از تولیدکننده واقعی ایفاگر نقش یک مونتاژکننده است. اما به‌طور کلی سالی که تابستان آن را می‌گذرانیم برای تمامی صنایع فعال در کشور هشداردهنده است و گویا دلگرمی ناشی از حمایت مردمی از تولید داخل را طلب می‌کند.
