نسخه استارت‌آپ‌های توریسم برای رشد اقتصاد
امروزه استارت‌آپ‌های حوزه گردشگری در جهان به سمت و سویی حرکت می‌کنند که هدف اصلی‌شان توسعه این صنعت با روش‌های خلاقانه است. استارت‌آپ‌های ایرانی نیز در همین راستا تاکنون بعضا کپی‌هایی موفق از استارت‌آپ‌های جهانی بوده‌اند و جایگاهی در گردشگری کشور به‌دست آورده‌اند؛ استارت‌آپ‌هایی که این روزها تلاش می‌کنند تا از چالش‌هایشان از جمله یافتن سرمایه‌گذار، دریافت مجوز برای ادامه روند فعالیت‌ها و تقابل و رویایی با کسب و کارهای سنتی عبور کنند. حالا اما این استارت‌آپ‌ها از سوی پارک‌های علم و فناوری، دانشگاه‌ها، سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر و... مورد حمایت قرار می‌گیرند تا شرایط پیش‌رویشان تسهیل شود. برهمین اساس نیز مرکز رشد و نوآوری دانشگاه علامه‌طباطبایی تهران به حمایت از استارت‌آپ‌های حوزه علوم انسانی و علوم اجتماعی که شاید کمتر از حوزه‌های فنی، مهندسی و... مورد توجه قرار می‌گیرد، می‌پردازد. این مرکز، در جدیدترین اقدام خود، شتاب‌دهنده تخصصی در حوزه گردشگری با عنوان «زیست‌بوم فناوری سی‌سوتک» و همچنین سامانه «ثبت ایده‌های استارت‌آپی و رویدادهای گردشگری علامه‌تک» را افتتاح کرده است؛ سامانه‌ای که زمینه همکاری پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری را با شتاب‌دهنده سی‌سوتک در حمایت و پشتیبانی از ایده‌های استارت‌آپی و رویدادهای حوزه گردشگری فراهم می‌کند.
کمرنگ کردن نقش دولت
به باور کارشناسان گردشگری، زنده کردن استارت‌آپ‌های حوزه گردشگری می‌تواند منجر به ارائه نسخه‌های نجات‌بخش برای اقتصاد کشور باشد؛ این در حالی است که گردشگری با مشکلات فراوانی در حوزه بوروکراسی اداری مواجه است. اتفاقی که محمدحسین سجادی‌نیری، دبیر ستاد توسعه فناوری‌های نرم و هویت‌ساز معاونت علمی- فناوری ریاست جمهوری نیز به آن تاکید دارد. او در مراسم افتتاح شتاب‌دهنده تخصصی گردشگری «زیست‌بوم فناوری سی‌سوتک» و همچنین سامانه «ثبت ایده‌های استارت‌آپی و رویدادهای گردشگری علامه‌تک» گفت: «معاونت علمی فناوری ریاست‌جمهوری به این باور رسیده که بسیاری از مشکلات از طرف نهادهای دولتی و حاکمیتی قابل‌حل نیست و باید از توان جامعه که بخشی از آن استارت‌آپ‌ها هستند، استفاده کرد. بنابراین یکی از فعالیت‌های معاونت، تسهیل فرآیند و ایجاد اعتماد متقابل است.» او در ادامه افزود: «ایجاد روش‌های جدید و آسان برای مجوزدهی به حوزه‌های گوناگون مانند میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری از جمله این اقدامات است؛ اتفاقی که می‌تواند باری از دوش دولت و سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری بردارد.»
متخصصان حوزه‌های استارت‌آپی معتقد هستند تلاش شتاب‌دهنده‌ها برای تسهیل استارت‌آپ‌ها از جمله استارت‌آپ‌های گردشگری خواهد بود. معاون فناوری پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری نیز در همین راستا افزود: «شاید در سال‌های قبل نگاه کسب و کار در حوزه گردشگری وجود نداشت؛ اما هم‌اکنون این نگاه به‌جد تغییر کرده و هم‌اکنون سازمان میراث‌فرهنگی مجری این جریان است.» به گفته علیرضا قلی‌نژاد به رسمیت شناختن این استارت‌آپ‌ها در پژوهشگاه میراث‌فرهنگی از جمله اولویت‌های برنامه‌هاست؛ چون یکی از موانع جدی استارت‌آپ‌ها به رسمیت نشناختن آنها در انجام فرآیندها بوده. او با اشاره به تعاملات قابل‌توجه معاونت فناوری پژوهشگاه میراث‌فرهنگی با معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری برای اخذ مجوزها و به رسمیت شناختن استارت‌آپ‌ها، عنوان کرد: «برای تدوین شیوه‌نامه و مرام‌نامه‌ها برای کارهای استارت‌آپی نیز از نماینده‌های تشکل‌های کارآفرینی بهره گرفتیم تا این مرام‌نامه‌ها تنها با نگاه دولتی نوشته نشود.»
سعید اوحدی، رئیس سازمان فرهنگی‌هنری شهرداری تهران نیز در این مراسم، ضعف فعالیت‌های گردشگری را دلیلی دانست که ایران را با وجود پتانسیل‌های گردشگری از این صنعت پر سود عقب رانده است: « از ۲۵ سال پیش به صنعت گردشگری با نگاهی جدی‌تر از گذشته توجه شده است؛ اما ایران هنوز نتوانسته خود را همگام با جهان پیش ببرد.» وی با ارائه آماری از گردشگری در جهان گفت: «در حال‌حاضر یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون نفر گردشگر در جهان وجود دارد که این تعداد تا سال ۲۰۳۰ به یک میلیارد و ۵۸۰ میلیون نفر خواهد رسید. اما باید پرسید سهم ما از این میزان گردشگر چقدر است؟» اوحدی با بیان اینکه ۴۰۰ مرکز فرهنگی شهرداری تهران می‌تواند در اختیار استارت‌آپ‌ها جهت رونق و گسترش فعالیت‌هایشان قرار گیرد، گفت: «استارت‌آپ‌ها در کشور موقعیتی است که توسعه گردشگری را به همراه خواهد داشت. استارت‌آپ‌ها می‌توانند رتبه ایران را از مقام ۱۱۸ در برابر ۱۴۱ کشور در زمینه زیرساخت‌ها بهبود ببخشد. ایران در حال‌حاضر در میان ۱۴۱ کشور از نظر زیرساخت هتل‌ها در رتبه ۱۱۹ قرار گرفته است. آیا این رتبه حق ایران با این میزان جاذبه گردشگری، میراثی، طبیعی و... است؟» سروش قاضی‌نوری، رئیس مرکز رشد و نوآوری واحدهای فناوری علوم انسانی نیز در این مراسم گفت که این روزها به مسائل اجتماعی و انسانی نگاه مهندسی می‌شود؛ اتفاقی که باعث شده بسیاری از زیست‌بوم‌های کشور از بین بروند؛ این درحالی است که بسیاری از راه‌حل‌ها در ابعاد اجتماعی و فرهنگی قرار می‌گیرد.
وی همچنین به فعالیت استارت‌آپ‌هایی اشاره کرد که در حال‌حاضر تلاش می‌کنند با روش‌های گوناگون جذب گردشگر انجام دهند؛ ازجمله ایجاد راهنمایی برای تهیه ارز به گردشگران ورودی: «در حال‌حاضر شتاب‌دهنده‌هایی در حال شکل‌گیری هستند که تورهای خاصی مانند پرده‌بینی برای گردشگر ورودی راه بیندازند؛ اتفاقی که اگر تخصصی پیش برود هیچ آسیبی به محیط زیست وارد نخواهد کرد. اگر روند دریافت مجوزها تسهیل شود، استارت‌آپ‌ها می‌توانند گام‌های موثری در این زمینه بردارند.» حالا استارت‌آپ‌های گردشگری به‌عنوان پیشران‌های اقتصاد کشور معرفی می‌شوند؛ پیشران‌هایی که با پروراندن ایده‌های نو و سرمایه‌های کم راه‌اندازی می‌شوند و در ادامه حیات خود، توسعه پیدا می‌کنند و موجب توسعه اقتصاد کلان نیز می‌شوند. اگرچه همه اینها، منوط به رفع چالش‌های پیش‌روی این کسب‌و‌کارها خواهد بود.
