کنکاشی در روند پیشرفت خیره‌کننده غول هلندی فروشگاه‌های زنجیره‌ای
کنکاشی در روند پیشرفت خیره‌کننده غول هلندی فروشگاه‌های زنجیره‌ای
«اسپار»؛ پیشرفتی دائمی، موفقیتی روزافزون
تا قبل از پیدایش فروشگاه‌های زنجیره‌ای مدرن، فروشگاه‌های سنتی در عرصه رفع نیازهای روزمره و کلیدی مردم نقش اول و آخر را ایفا می‌کردند اما پس از ظهور هایپرمارکت‌ها، آن دسته از فروشگاه‌های سنتی ناتوان در رقابت با غول‌های نوظهور رو به زوال رفتند، با این حال برخی نام‌های معتبر باقی ماندند و با قدرت‌شان نه‌تنها جایگاه قبلی را حفظ کردند، بلکه در رقابت با سایر هایپرمارکت‌ها هم پیروز شدند.
نمونه این گروه موفق، فروشگاه‌های زنجیره‌ای بین‌المللی اسپار است؛ برندی با خاستگاه هلندی که از زمان تاسیس در سال 1932 در شهر زگوارت (زوترمر فعلی) گام‌به‌گام قدم رو به جلو برداشت و حالا در 48 کشور دنیا شعب متعدد و پرطرفداری دارد. شاید اگر از فلسفه نام این برند بدانیم، بهتر بتوانیم درباره سیاست‌هایش اظهارنظر کنیم.
چرا اسپار؟
در ابتدا نام اسپار، DESPAR بود که در واقع از کنار هم قرار دادن حروف اول شعار وحدت‌آفرین «آدرین ون‌ول»، موسس برند به زبان هلندی است و معنایی تحت عنوان «همه از همکاری مشترک نفع می‌برند» دارد. با گذر زمان و برخوردار شدن از 12 هزار و 770 فروشگاه در 48 کشور دنیا و 5/13 میلیون مشتری در روز، حالا غول بزرگ دنیای خرده‌فروشی با آمار و ارقام چشمگیر قدرتش را به رخ می‌کشد. آمار استخراج شده که مربوط به سال کاری 2017 است، نشان می‌دهد اسپار در این سال رشدی مناسبی چه به لحاظ مالی و چه در زمینه هویت‌سازی برندش داشته است.
اهداف اسپار
یکی از دلایل رشد اسپار در سال 2017، تاکید بر استاندارد بودن محصولات و توجه به فرهنگ بومی بوده است. تاکید همیشگی این برند هلندی بر همکاری با کشاورزان و تولیدکنندگان محلی بوده است و علاوه‌بر تولید، استفاده از ظرفیت‌های تجاری و صادراتی هر محصول هم در دستور کار این غول فروشگاه‌های زنجیره‌ای قرار دارد. استانداردسازی، قیمت‌گذاری مناسب و انطباق اجناس بومی با استانداردهای بین‌المللی در تمامی مراحل تولید و فروش در اولویت قرار دارد. در واقع هدف اسپار، از بین بردن مالکیت و مالکان کوچک نیست؛ این برند هلندی به دنبال جمع کردن مالکان کوچک زیر یک سقف مشترک است تا آنها با استفاده از دانش، تجربه، توانمندی عملیاتی و تکنولوژی این برند، زمینه‌های رشد، توسعه و بالندگی برایشان فراهم شود و دوباره تحت نام این شرکت هلندی به دنیای تجارت بازگردند. اسپار همواره بر اشتغالزایی بومی و تولید محصولات باکیفیت محلی با استفاده از ظرفیت‌های کارخانجات محلی و عرضه این محصولات تحت نام تجاری این فروشگاه تاکید ویژه‌ای دارد و استانداردسازی‌های این برند نیز بر پایه همین بومی‌گرایی شکل می‌گیرد.
اروپا؛ قلمرو بی‌بدیل اسپار
اسپار در غرب اروپا، سال 2017 را رویایی به پایان رساند؛ با رشد 3/5 درصدی فروش، درآمد این شرکت به رقم 3/21 میلیارد رشد فروش در 13 کشور دارای نمایندگی رسید. این در حالی است که فروش محصولات بومی هم توأمان 7/7 درصد رشد داشته و در دنیای مجازی و فروش اینترنتی، 6 هزار فروشگاه مجازی اسپار، توفیق مالی مناسبی به دست آوردند. اسپار در اسپانیا با رشد 1/5 و در جمهوری ایرلند با رشد 8/4 درصدی در سال 2017، رکوردی به نام خودش ثبت کرد. در بین 9 کشور حوزه یورو، اسپار رکورد فروش 2/16 میلیارد یورویی را ثبت کرد و برای ششمین سال متوالی رشدی چهار درصدی را رقم زد.
در این بین، اسپار در اتریش، محبوب‌ترین و پرسودترین بازار این کشور بود و سرمایه‌گذاری 650 میلیون یورویی‌اش، سود و رشد مالی 4/4 درصدی در سال 2017 را در پی داشت. اسپار در حوزه کشورهای اسکاندیناوی و شمال اروپا هم ماجرای جالب خود را داشت؛ دانمارک و نروژ رشد 5/2 درصدی را تجربه کردند و در دانمارک، 25 فروشگاه زیر چتر حمایتی این برند، تغییر وجهه دادند. از مجموع هشت شهر مرکزی و شرقی اروپا که اسپار در آنها شعبه دارد، رشد مالی 17 درصدی و فروش 2/5 میلیارد یورویی شکل گرفت. پس از بازگشایی شعبه‌ای در آلبانی در سال 2016، نوبت به بلاروس و غرب اوکراین رسید که در سال 2017، صاحب شعبه‌ای از برند اسپار شوند. رشد 59 درصدی در کرواسی و رشد 8/8 درصدی در مجارستان، دیگر دستاوردهای اسپار در شرق و مرکز اروپا بود. غیر از روسیه که اسپار را در سه شهر مسکو، سن‌پترزبورگ و کالینگراد سرشار از سود کرد، اولین شعبه این برند در آلبانی، علاوه بر 1/27 درصد رشد سرمایه، شماره یک صنعت غذایی در کشور حوزه بالکان شد.
قدرتمند در آفریقا و خاورمیانه
اسپار با داشتن شعبه در 15 کشور خاورمیانه و آفریقا در پایان سال 2017، درآمد 7/5 میلیارد دلاری را تجربه کرد. در آفریقای جنوبی، گردش مالی اسپار با افزایش هفت درصدی به 4/84 میلیارد یورو رسید و اکنون 836 فروشگاه اسپار در این منطقه امید زیادی به سودآوری بیشتر در آینده نزدیک دارند. اسپار با حضور و ایجاد شعب در چهار کشور از 6 کشور عربی حوزه خلیج فارس نشان داد در این منطقه قصد سرمایه‌گذاری بیشتری دارد. افتتاح شعبه در عربستان و قطر و رشد فروش 7/17 درصدی در امارات و 50 درصدی در عمان هم نشان از پیشرفت این برند هلندی در خاورمیانه داشت؛ با این تفاوت که اسپار عمان به‌عنوان اولین نمایندگی این برند در کشورش، جایزه بهترین برند سوپرمارکتی در این کشور حوزه خلیج فارس را در اختیار گرفت.
گسترش در آسیا و اقیانوسیه
تا یک دهه پیش، هایپرمارکت‌های اسپار در چین، تنها نماد سودآوری این برند در آسیا و اقیانوسیه بودند اما حالا غول عرصه فروشگاه‌های زنجیره‌ای با داشتن شعبه در 6 کشور هند، استرالیا، چین، اندونزی، پاکستان و تایلند حرف‌های جدی‌تری برای گفتن دارد. در حال حاضر چین با 508 شعبه اسپار، به‌تنهایی 15 درصد کل فروش منطقه را به خود اختصاص داده است. در چین، توازن استقبال از برند اسپار موج می‌زند و شمال و جنوب این کشور پرجمعیت دنیا به یک اندازه از شرکت هلندی خرید می‌کنند.
شتاب پیشرفت و توسعه اسپار در سایر کشورهای منطقه هم چشمگیر بود؛ مثلا در هند، برای اولین‌بار از سیستم فروش آنلاین این برند رونمایی شد. سال 2017، اسپار در تایلند هم ردپای درخشانی از خود به‌جا گذاشت؛ به حدی که 30 فروشگاه اسپار در اولین سال فعالیت این برند افتتاح شد و هند، دومین کشور پرجمعیت دنیا به‌خوبی از اسپار استقبال کرد. حدود 130 فروشگاه اسپار در استرالیا هم گسترش یافتند و آمار سال 2017، حاکی از 14 درصد سود بیشتر نسبت به سال قبل در مدت‌زمان مشابه است.
وضعیت جهانی اسپار
اسپار در تمامی کشورهایی که حضور داشته، با قدرت و مدیریت درست و با سیستم مویرگی بومی‌سازی، جای پای خود را محکم‌تر از پیش کرده است. 317 میلیون یورو افزایش فروش خرده‌فروشی در آفریقای جنوبی دستاورد جالبی بود؛ همان‌طور که افزایش 56 هزار و 621 مترمربعی در فروش منطقه‌ای در چین یک موفقیت بود. 74 فروشگاه جدید در ایتالیا، 45 فروشگاه تازه در کرواسی و 36 فروشگاه در روسیه از اقدامات اسپار در توسعه روزافزون خودش بود. در کرواسی رشد فروش به میزان 59 درصد حاصل شد و 280 میلیون‌یورو افزایش فروش خرده‌فروشی در استرالیا، جالب توجه به نظر می‌رسید. 49هزار و 166 مترمربع افزایش منطقه فروش در ایتالیا و 5/56 درصد رشد فروش در نیجریه، جهانی شدن اسپار را بیش از پیش به رخ کشید. 271 میلیون‌یورو رشد فروش در روسیه را شاهد بودیم و در کرواسی هم 45هزار و 74 مترمربع افزایش منطقه فروش رقم خورد. 50 درصد رشد فروش در عمان هم شاهدی بر قدرت اسپار در خاورمیانه بود.
اما دلایل موفقیت‌های اسپار چه بوده است؟ در سطور بالا به آمار شگفت‌انگیز اسپار در اقصی‌نقاط جهان اشاره شد و حال به طور خلاصه و اجمالی، به سه دلیل عمده برای موفقیت‌های اسپار خواهیم پرداخت:
1- کانسپت‌های فروشگاهی
رکن اصلی این موفقیت تنوع کانسپت‌های فروشگاهی اسپار است. اسپار یک راهبرد خرده‌فروشی چندالگویی را فعال کرده است که به شرکای اسپار این امکان را می‌دهد تا نسبت به تعدیل پیشنهادات خرده‌فروشی خود جهت تحقق نیازهای مشتریان در بازارهای مختلف مبادرت ورزند. این راهبرد چندالگویی چهار کانسپت فروشگاهی به نام‌های اسپار، اسپاراکسپرس، سوپرمارکت یورواسپار و هایپرمارکت اینتراسپار نام دارند.
هریک از این چهار الگو به‌منظور تامین نیازهای بخشی از بازارها تنظیم و طراحی شده‌اند و طیفی از سوپرمارکت‌های کوچک در اماکن پررفت‌و‌آمد مثل ایستگاه‌های اتوبوس، قطار، فرودگاه و پمپ‌بنزین‌ها تا هایپرمارکت‌های چندهزار متری را در مراکز خرید بزرگ و مال‌ها دربر‌می‌گیرد. همین تنوع در ارائه کالا، سرویس و خدمات برای اسپار این توان عملیاتی را ایجاد کرده که به‌طور همزمان و چشمگیر به توسعه شعب خود در قاره‌های مختلف مبادرت ورزد.
2- فروش آنلاین
اسپار همزمان با افتتاح فروشگاه‌های فیزیکی، از فروش آنلاین و دنیای پررمز و رازش هم غافل نشده است. در کشور کوچکی چون اسلوونی، وجود 15 هزار و 500 آیتم فروش اینترنتی برای کشوری با اولین تجربه فروش اینترنتی محصولات اسپار، یک رکورد جالب محسوب می‌شود. در شمال نروژ، مردم برای اولین‌بار با پدیده فروش اینترنتی اسپار مواجه شدند. وجود تنوع فوق‌العاده در اجناس در معرض فروش، مشتریان را به سقفی باورنکردنی از رضایت رساند. اسپار در اتریش، 20 هزار آیتم فروش در اختیار مشتریان قرار داد و در این زمینه پیشگام بود.
3- سطح دسترسی قابل‌قبول
علاوه‌بر موفقیت‌های سال 2017، یکی دیگر از عوامل محبوبیت اسپار در دسترس بودن به سریع‌ترین شکل و در کمترین زمان ممکن است. از آنجا که امروز برخلاف سابق، مردم تنها به فکر اغذیه و محصولات خوشمزه و تازه نیستند، اسپار به نیاز اصلی مشتریان یعنی تامین سلامت از طریق تهیه محصولات ارگانیک و فاقد مواد مضر پاسخ مثبت داده است. این شرکت در تولید تمامی محصولات به سالم و بهداشتی بودن توجه ویژه‌ای دارد و در همین راستا اسپار در جنوب آفریقا، روسیه و خاورمیانه مراکز تولید محصولات طبیعی و ارگانیک افتتاح کرد.
گسترش و موفقیت؛ هموارسازی راه آینده
به‌طور کلی سال 2017، سال شکوفایی مالی اسپار بود؛ آنچه پاداش اقداماتش در زمینه توسعه و به‌روز شدن فروشگاه‌هایش تلقی می‌شود. به عبارت بهتر در سال 2017، 232 فروشگاه جدید اسپار در شاخه‌ها و حیطه‌های مختلف افتتاح شد و اوکراین، عربستان، پاکستان، بلاروس و قطر به جمع کشورهای دارای نمایندگی و فروشگاه اسپار اضافه شدند. از طرفی سریلانکا، قبرس، یونان و مالت، مجوز و صلاحیت لازم برای راه‌اندازی فروشگاه‌های این برند را به دست آوردند و در نیمه‌های سال 2018، شعب اسپار را در خودشان دیدند.
پیشرفت ماجراجویانه این برند پرآوازه فروشگاه‌های زنجیره‌ای در کشوری مانند پاکستان هم ادامه یافت. در تابستان 2017، دو فروشگاه بزرگ اسپار به وسعت 900 مترمربع در شهر کراچی افتتاح شد و مورد استقبال قرار گرفت. پاکستان در شرایط ویژه اقتصادی از خدمات اسپار نهایت بهره را برد؛ البته این‌بار در قالب فروشگاه‌های بزرگ تولید میوه و لبنیات. اسپار در آگوست 2017 کار بزرگ دیگری هم انجام داد و اولین فروشگاه و مارکت بین‌المللی در مینسک، پایتخت بلاروس را افتتاح کرد و از اینجا نفوذ خود را به سراسر این کشور گسترش داد. علاوه‌بر این، طبق توافق و همکاری صورت‌گرفته با «آلمی گروپ»، قرار شده تا سال 2020، 30 فروشگاه اسپار در بالاترین کیفیت ممکن در بلاروس افتتاح شود. از طرفی اسپار در اوکراین 11 فروشگاه با زیربنایی به وسعت سه‌هزار و 411 مترمربع دارد و تا پایان سال 2018 هم 20 فروشگاه اسپار به این کشور اضافه شد. نکته جالب در مورد فروشگاه‌های این برند هلندی در اوکراین، بومی بودن 90 درصد محصولات است. در واقع بیشترین تلاش در جهت بومی‌گرایی ساخته‌ها صورت گرفت و با توجه به استقبال مناسب مردم اوکراین، قرار شده 50 فروشگاه دیگر تا سال 2020 آماده بهره‌برداری شود.
با وجود در اختیار داشتن یکی از فعال‌ترین سیستم‌های ارائه سرویس به مشتریان، اسپار به رضایت هرچه بیشتر مشتریان در آینده نزدیک فکر می‌کند؛ زمانی که تقریبا تمامی نقاط دنیا تحت پوشش سیستم ارسال خدمات این برند قرار بگیرند. اسپار گام‌های بلندش در زمینه دیجیتال را با مدرنیزه کردن فروشگاه‌هایش در هلند، چین، فرانسه، نروژ، هند، استرالیا و روسیه برداشت و سال 2017 هم اولین فروشگاه آنلاین خودش را در «نووگراد» روسیه افتتاح کرد. با چنین استقبالی و پروژه‌های بلندپروازانه بعدی، راه آینده برای این برند خوشنام هلندی بیش از اندازه روشن به نظر می‌رسد.
